بررسی جایگاه تربیتی روش تمثیل در قرآن

استفاده از تشبیه و تمثیل، از دیر زمان یکی از ساده ترین و موثرترین راه های تربیتی بوده است. لذا نویسندگان و گویندگان، برای آسان ساختن درک مطالب پیچیده و یا زیبایی کلام از تشبیه و تمثیل بهره برده و از این طریق، مقصود خویش را به مخاطب منتقل نموده، او را به اندیشه وا می دارند. بی گمان، قرآن برای گروه خاصی نازل نشده، بلکه کتابی جهانی است. بنابراین باید مراد خود را به نحوی عرضه دارد که همه انسان ها تا روز قیامت آن را درک کنند. یکی از بهترین روش هایی که می تواند معارف عقلی و مفاهیم معنوی را برای توده مردم تبیین کند، زبان «تمثیل» است. از جمله عوامل پرجاذبه که در یافته های سوالات تحقیق نیز آمده است می توان نقش بسیار مهم تمثیلات را در انتقال تعالیم و مفاهیم ذکر کرد، که براساس طبع تنوع طلبی و جاذبه خواهی همه گروه های سنی به ویژه کودکان و نوجوانان می توان به عنوان یک ابزار قوی و اثرگذار و ماندگار در روح و روان و تعلیم و تربیت آنها بهره جست. پژوهش حاضر، در پنج فصل انجام یافته است. در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده و پس از مقدمه، بیان مسأله، اهمیت پژوهش، اهداف تحقیق و سوالات تحقیق مطرح شده است. در فصل دوم، مبانی نظری و پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است؛ که پیشینه شامل پایان نامه ها، مقالات و کتب هماهنگ و همخوان با موضوع پژوهش می باشند. فصل سوم به روش شناسی تحقیق اختصاص دارد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات بنیادی نظری می باشد. روش تحقیق در این پایان نامه، توصیفی - تحلیلی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. فصل چهارم به یافته های تحقیق اشاره می کند. در این فصل به چهار سوال مطرح شده در پژوهش، یعنی: 1- مفهوم تمثیل 2- ویژگی های تربیتی تمثیلات قرآنی که عبارتند از: - گستردگی - پرمعنا و ساده بودن - محسوس نمودن موضوعات - استفاده از پدیده های طبیعی - تناسب با ویژگی های محیطی - تنوع روش - نظم منطقی - اختصار 3- اهداف بکارگیری روش تمثیل در قرآن، که به سه دسته اهداف اعتقادی، اهداف اخلاقی و اهداف عملی تقسیم می شوند. 4- آثار تربیتی روش تمثیل در قرآن، یعنی: - نفوذ در دلها - ایجاد نشاط و انبساط خاطر در دلها - برانگیختن قوای حسی در جهت اقناع عقلی - گسترش افق فکر و اندیشه انسان - رشد هماهنگ و متعادل غرایز و عواطف بشری - ارتباط دادن آدمی با واقعیت های زندگی، پاسخ داده شده است. و بالاخره فصل پنجم، شامل خلاصه و نتیجه گیری فصول قبلی پژوهش می باشد. در ادامه، پیشنهادها و محدودیت های تحقیق نیز عنوان شده اند.